UZUNKAYA (Eski adıyla ESKİNUZ) Köyü Aksaray’a kısa yoldan 20 km. mesâfede Gelveri (Güzelyurt) Bucağı’na bağlı, 220 evli ve 1300 nüfuslu bir köydür. Ihlara asfaltına stabilize bir yolla bağlıdır. Köy, kuzey ve güneyi yüksek kayalarla çevrili yerlilerin, (Kepez) dedikleri taşlık bir vadinin iki yamacına kurulmuştur. Evleri taştan yapılmıştır. Çokları kemerli ve toprak damlıdır. Köyün halkı tamamen Türk ve Sünnî dir. Halkın yaptırdığı eski ilkokul 1928 de öğretime başlamıştı. Üç sene evvel yeni okul yapılmıştır. Bir câmii vardır. Hiçbir yerinde kitâbesi yoktur. Hayırseverler tarafından 1961 de yaptırılmıştır. İçme suları çok kıttır. Yer altı sondajı yapılmak suretiyle motopompla köye 7 çeşme yapılmıştır. Henüz suyu akmamıştır. Pek kısa zamanda suya kavuşacaktır. Köyün arazisi dar, taşlı ve verimsizdir. Kaya başlarındaki ot bitmeyen taşlıklardan başka mer’aları ve dağıtılacak arazisi yoktur. Halk çok fakirdir. Dışarıda çalışmak suretiyle geçimlerini temin ederler. Köyde kendileri için kilim dokunur. Kumsal olduğu için üzüm bağları iyi ve tatlı mahsül verir. Kırsal yerlerde bazı meyve ağaçları vardır. Patates, karpuz ekilir. Bunlar çok lezzetli olur. Köye girerken sağdaki kayalarda üç dört kat halinde oyulmuş barınak ve sığınaklar görülür. Köyün muhtarı Nasuh Akbulut’tur. Köyün alt yapısı diğer çevresindeki köyler gibi yumuşak kaya olduğu için eski devirlerden kalma inler, mağaralar, sığınaklar ve yer altı kal’alarıyla doludur. Buralarda tırhaz yeraltı kal’a kapıları çoktur. Köyün batısında Hristiyanlar’ın ilk zamanlar yaptıklarını tahmin ettiğimiz güzel bir kilise vardır. Dânişmend-Danışman eski köy öreni mevkiindedir. Burada birçok harabeler,yer altı inler vardır. Burada yapılan bir kazıda kilise’nin duvarları arasında , içinde yapıldığı devrin hububat çeşitlerinin bulunduğu bir şişe çıkmıştır. Kıymeti bilinemediği için kırılıp parçalanmıştır. Buralarda da komşu köylerin harâbelerinden çıkan şeyler çıkıyor. Dânişmend’deki kilise’de renkli resimler bulunuyor. Köyün tahsile karşı büyük alâkası vardır. İbrahim Karaasalan ilk yetiştirdiği öğretmenlerdendir. Türkiye’nin her fakültesinde öğrencileri vardır. Öğretmen Aliye Sözen buralıdır. Okullarında 200 öğrenci mevcuttur. (DÜZELTME : Aliye Sözen Uzunkayalı değildir. Bu tarihlerde Uzunkayalı Nevzat KORKMAZ okul müdürü, Seyhan AKBULUT da öğretmen olarak görev yapmıştır. Zaten köyümüzde “ SÖZEN ” soyadı da bulunmamaktadır. Şenol Korkmaz)

UZUNKAYA-ESKİNUZ’UN MEŞHUR SEMTLERİ

• Bulasa: Harâbeleri, Müslüman mezarları vardır. Burada çokça Anadolu Selçukluları paraları çıkar.
• Mecemir Öreni: Burada gayr-i İslâmî yapı enkazı vardır.
• Yalman: Kayalık bir yerdir. Mâden suyu vardır.
• Tepesidelik Öreni
• Kızlar Damı Öreni.
• Kepez.
• Deneke Öreni.

Köyün doğusunda Cevizli Bağlar mevkiinde bir mezar vardır. Mezarın yakınında bir su kaynar. Yine burada kireçli harçla yapılmış bir câmi harâbesi bulunduğu gibi başka yıkıntılar da görülür. Ayrıca mezarlığı da vardır. Burada yazılı mezar taşlarına rastlanmıyor. Cevizlibağlar’da yatanın (Yunus) adlı bir tanınmış kişi olduğunu köylüler söylediler. Köyün adı bundan alınarak (Eski Yunus) iken sonra Eskinuz olmuştur. Bu bir yakıştırmadır. Burada yatanın Yunus Emre olduğunu söyleyenler de vardır. Halbuki Yunus Emre Karaman’lıdır. Türbesi de oradadır. Dedesi İsmail Hacı’nın köyü,oğlunun Karamanoğlu İbrahim Bey’den satın aldığı tarlalar ve bu tarlaların bulunduğu köy de Karaman’ dadır. İsmail Hacı müridleriyle beraber Horasan’dan gelmiştir. Yunus Emre’nin Sarıköy’de yattığı haberi de kat’iyyen doğru değildir. Bu bir uydurmadır. Buraya politik bir uydurma kabir de yapılmıştır.Bu hususta (Âbideleri ve Kitâbeleri ile Karaman Tarihi) adlı kitabımızın 371-395 sahifelerinde ve Türk Yurdu’nun Yunus Emre’ye tahsis ettiği sayısında geniş bilgi vardır. Sarıköy’de Yunus Emir Bey isminde birisinin yalnız bir çiftliği vardır.Kendisi de Akşehir’in Koçaç köyünde gömülüdür. Kaynak : Niğde-Aksaray Tarihi, II. Cilt, Sayfa 2113, 2114, 2115, 2116 Yazar : İbrahim Hakkı KONYALI Basım Yılı : 1974 Fatih Yayınevi-İstanbul